અમેરિકા સાથેના વેપાર સંબંધોમાં નરમાઈ વચ્ચે ભારતે કપાસની આયાત પરની ડ્યુટી દૂર કરી
નવી દિલ્હી: અમેરિકા સાથેના તણાવપૂર્ણ વેપાર સંબંધોને શાંત કરવાના પ્રયાસરૂપે, ભારત સરકારે સોમવારે મોડી રાત્રે કપાસની આયાત પરની કસ્ટમ ડ્યુટી અને કૃષિ સેસ દૂર કરી, જે ઉદ્યોગ નિષ્ણાતો માને છે કે તણાવ ઓછો કરી શકે છે અને પરસ્પર સહયોગ માટે નવા માર્ગો ખોલી શકે છે.
નાણા મંત્રાલય દ્વારા જારી કરાયેલ એક સૂચના દ્વારા, સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ઇન્ડાયરેક્ટ ટેક્સીસ એન્ડ કસ્ટમ્સ (CBIC) એ જણાવ્યું હતું કે 5201 શીર્ષક હેઠળ આવતી બધી આયાત - જેમાં કાચો કપાસનો સમાવેશ થાય છે - 19 ઓગસ્ટથી 30 સપ્ટેમ્બર વચ્ચે ડ્યુટીમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવશે. આ નિર્ણયથી યુએસ નિકાસકારોને સીધો ફાયદો થવાની અપેક્ષા છે જેઓ આ વર્ષની શરૂઆતમાં વોશિંગ્ટને ભારતીય ઉત્પાદનો પર ડ્યુટી વધારી ત્યારથી ભારતમાં સરળ બજાર પ્રવેશ માટે દબાણ કરી રહ્યા છે.
બંને પક્ષો વચ્ચે મહિનાઓ સુધી ચાલેલા ઝઘડા પછી આ વિકાસ થયો છે, ભારત દ્વિપક્ષીય વેપાર વાટાઘાટોમાં કૃષિ અને ડેરી જેવા સંવેદનશીલ ક્ષેત્રો પર પોતાનું વલણ જાળવી રાખશે. કપાસ પર કામચલાઉ રાહત આપીને, નવી દિલ્હી તેની મૂળ મર્યાદા સાથે સમાધાન કર્યા વિના લવચીકતાનો સંકેત આપી રહ્યું છે.
25 ઓગસ્ટના રોજ છઠ્ઠા રાઉન્ડની વાટાઘાટો માટે નવી દિલ્હીની મુલાકાતે આવનારા યુએસ વાટાઘાટકારોની ટીમે તેમનો પ્રવાસ રદ કર્યો છે અને હજુ સુધી કોઈ નવી તારીખ જાહેર કરવામાં આવી નથી.
ઉલ્લેખનીય છે કે, ભારતીય નિકાસ પર યુએસ પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ દ્વારા લાદવામાં આવેલી 25% પારસ્પરિક જકાત 7 ઓગસ્ટથી અમલમાં આવી છે અને 27 ઓગસ્ટના રોજ બમણી થઈને 50% થઈ શકે છે, જ્યારે નવી દિલ્હીના રશિયા સાથેના તેલ વેપાર સાથે જોડાયેલી વધારાની જકાત અમલમાં આવશે.
આ નવીનતમ માફી પહેલાં, ભારતમાં કપાસની આયાત પર લગભગ 11% ની સંયુક્ત જકાત લાગતી હતી.
"આ એક સારી રીતે વિચારેલી પહેલ છે જે સ્થાનિક સંવેદનશીલતાઓનું રક્ષણ કરતી વખતે યુએસની ચિંતાઓને સંબોધે છે," થિંક ટેન્ક ગ્લોબલ ટ્રેડ રિસર્ચ ઇનિશિયેટિવ (GTRI) ના સ્થાપક અજય શ્રીવાસ્તવે જણાવ્યું હતું. શ્રીવાસ્તવે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે આ ટૂંકા ગાળાની માફી સરકારને ચાલુ વાટાઘાટોમાં પોતાનો પ્રભાવ જાળવી રાખવાની મંજૂરી આપે છે.
આ પગલું ભારતની પોતાની પુરવઠા જરૂરિયાતોની પૃષ્ઠભૂમિ સામે પણ જોવામાં આવી રહ્યું છે. સ્થાનિક બજારમાં કપાસની ઉપલબ્ધતા ઓછી રહી છે, અને ઉદ્યોગ સંગઠનોએ વારંવાર કાપડ ઉદ્યોગમાં યાર્નના ઊંચા ભાવ અને ખર્ચના દબાણના જોખમ તરફ ધ્યાન દોર્યું છે. ડ્યુટી-મુક્ત આયાતને મંજૂરી આપીને, સરકાર તહેવારોની મોસમ પહેલા કાચા માલના ભાવ ઘટાડવાનો હેતુ ધરાવે છે, જ્યારે સામાન્ય રીતે કપડાની માંગ વધે છે.
અમેરિકા માટે, આ મુક્તિ મહત્વપૂર્ણ છે. ચીને યુએસ કપાસ પર વધારાની ડ્યુટી લાદતા, ભારત એક આશાસ્પદ વૈકલ્પિક બજાર તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. ઉદ્યોગના નેતાઓએ જણાવ્યું હતું કે ડ્યુટી દૂર કરવાથી તાજેતરના અવિશ્વાસને ઓછો કરવામાં મદદ મળી શકે છે. "ચર્ચાઓમાં કપાસ એક મુખ્ય મુદ્દો હતો. આ પગલું વાટાઘાટોમાં સદ્ભાવના ફેલાવી શકે છે અને કદાચ કાપડમાં વ્યાપક ટેરિફ છૂટછાટો માટે માર્ગ મોકળો કરી શકે છે," એક અગ્રણી ગાર્મેન્ટ નિકાસકાર સંગઠનના એક એક્ઝિક્યુટિવે જણાવ્યું હતું.
"CITI (ભારતીય કાપડ ઉદ્યોગ સંઘ) લાંબા સમયથી વિનંતી કરી રહ્યું છે કે આંતરરાષ્ટ્રીય ભાવો સાથે સ્થાનિક કપાસના ભાવને સુસંગત બનાવવા માટે કપાસ પરની આયાત ડ્યુટી દૂર કરવામાં આવે. તેથી અમે અધિકારીઓ દ્વારા લેવામાં આવેલા આ પગલાનું હૃદયપૂર્વક સ્વાગત કરીએ છીએ, ભલે આ રાહત ફક્ત અસ્થાયી રૂપે ઉપલબ્ધ હોય," CITI ના જનરલ સેક્રેટરી ચંદ્રિમા ચેટરજીએ જણાવ્યું હતું.
કોટન એસોસિએશન ઓફ ઈન્ડિયાના જણાવ્યા અનુસાર, નાણાકીય વર્ષ 25 માં આયાત વધીને 2.71 મિલિયન ગાંસડી થવાનો અંદાજ છે, જે નાણાકીય વર્ષ 24 માં 1.52 મિલિયન ગાંસડી અને નાણાકીય વર્ષ 23 માં 1.46 મિલિયન ગાંસડી હતી. દરેક ગાંસડી 170 કિલો જેટલી છે.
કૃષિ મંત્રાલયના ડેટા અનુસાર, ભારતનું કપાસનું ઉત્પાદન 2022-23 માં લગભગ 33.7 મિલિયન ગાંસડીથી ઘટીને નાણાકીય વર્ષ 24 માં 32.5 મિલિયન ગાંસડી અને નાણાકીય વર્ષ 25 માં અંદાજિત 30.7 મિલિયન ગાંસડી થવાનો અંદાજ છે. (કપાસ ઉત્પાદન વર્ષ ઓક્ટોબરથી સપ્ટેમ્બર સુધી ચાલે છે.)
યુએસ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ એગ્રીકલ્ચર અનુસાર, ચીન વિશ્વનો સૌથી મોટો કપાસ ઉત્પાદક દેશ છે, જે 2024/2025 માં 32 મિલિયન ગાંસડીનું ઉત્પાદન કરે છે, જે વૈશ્વિક ઉત્પાદનના 26% છે. ભારત 25 મિલિયન ગાંસડી સાથે બીજા ક્રમે છે, જે વૈશ્વિક કપાસ ઉત્પાદનના 21% છે.
