પંજાબ તેના ખરીફ પાકમાં વૈવિધ્યીકરણ કરવામાં, ખાસ કરીને ખેડૂતોને કપાસની ખેતી તરફ વળવા માટે જે પડકારોનો સામનો કરે છે તે સ્પષ્ટ છે. જંતુઓના હુમલા, સિંચાઈની સુવિધાનો અભાવ અને પ્રતિકૂળ હવામાન પરિસ્થિતિઓ જેવા વિવિધ પરિબળોને કારણે વર્ષોથી કપાસના વાવેતરમાં ઘટાડો એ કૃષિ સત્તાવાળાઓ માટે નોંધપાત્ર અવરોધ બની ગયો છે.
કૃષિ વિભાગ દ્વારા 2024-25ના ખરીફ ચક્ર માટે કપાસ હેઠળ 2 લાખ હેક્ટરને આવરી લેવાનો નિર્ધારિત લક્ષ્ય આ પ્રદેશમાં કપાસના વાવેતરને પુનર્જીવિત કરવાનો તેમનો નિર્ધાર દર્શાવે છે. જો કે, ડેટા સૂચવે છે તેમ, તાજેતરના વર્ષોમાં કપાસના વાવેતરમાં ઘટાડો થવાનું વલણ પડકારની તીવ્રતા દર્શાવે છે.
ખેડૂતોને કપાસના વિકલ્પ તરીકે મકાઈની ખેતી અપનાવવા પ્રોત્સાહિત કરવાના પ્રયાસો આ મુદ્દાને ઉકેલવા માટે સત્તાવાળાઓ દ્વારા સક્રિય અભિગમ દર્શાવે છે. બિયારણ પર સબસિડી અને કપાસ ઉગાડતા વિસ્તારોમાં અમુક પાકની ખેતી પરના નિયંત્રણો જેવા પગલાં ખેડૂતોને ટેકો આપવા અને કપાસની ખેતી સાથે સંકળાયેલા જોખમોને ઘટાડવાની સરકારની પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
ખર્ચની ચિંતાને કારણે સ્પેશિયલાઇઝ્ડ ફેરોમોન અને લ્યુર એપ્લીકેશન ટેક્નોલોજી (SPLAT) પર સબસિડીની દરખાસ્તને પડતી મૂકવી એ એક ફટકો છે, કારણ કે તે ગુલાબી બોલવોર્મના ઉપદ્રવને પહોંચી વળવામાં અને કપાસના ઉત્પાદકોમાં વિશ્વાસ પુનઃસ્થાપિત કરવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે. જો કે, સબસિડીના આંચકા છતાં ખેડૂતોને SPLAT અને PBKnot નો ઉપયોગ કરવા પ્રોત્સાહિત કરવાની ખાતરી એ ઉકેલો શોધવા અને કપાસની ખેતીને ટેકો આપવા માટે સતત પ્રયત્નો દર્શાવે છે.
એકંદરે, જ્યારે પંજાબ તેના ખરીફ પાકોમાં વિવિધતા લાવવામાં નોંધપાત્ર પડકારોનો સામનો કરી રહ્યું છે, ત્યારે કૃષિ વિભાગ અને સરકાર દ્વારા સંયુક્ત પ્રયાસો આ પડકારોને પહોંચી વળવા અને પ્રદેશમાં કપાસની ખેતીને પુનર્જીવિત કરવા માટે પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે.
